Przecinek a przydawka imiesłowowa
17 marca 2019Szanowni Państwo, uprzejmie proszę o informację, czy w poniższym zdaniu przecinki są zbędne, czy też potrzebne (ewentualnie dopuszczalne jako fakultatywne): "W porównaniu z literaturą średniowieczną — parenetyką, latopisarstwem czy hagiografią — opisy śmierci grzeszników(,) pojawiające się w polemice międzywyznaniowej(,) mają wymiar zdecydowanie mniej uniwersalny". Chodzi o to, czy zakres rzeczownika "opisy" został wystarczająco wyznaczony przez "śmierci grzeszników", a fraza imiesłowowa jest tylko dopowiedzeniem, czy też całość wyznacza zakres wspomnianego rzeczownika. Do jakiej zasady interpunkcyjnej można się odwołać? Będę bardzo wdzięczny za odpowiedź.
Odpowiedź PJ:
Według wskazań SO PWN: Nie oddziela się przydawek wyznaczających zakres określanego rzeczownika: Podróżni jadący tym pociągiem są obowiązani mieć miejscówki [ci z podróżnych, którzy jadą tym pociągiem].
Jednak ta dość prosta wydawałoby się reguła wcale nie jest jednoznaczna w sytuacji, gdy mamy do czynienia z dwiema przydawkami tak, jak w powyższym wypadku. Rzeczownik OPISY określany jest przez rzeczownik ŚMIERCI (ograniczajcy jego zakres). Ów zakres - w nieco innym wymiarze - wyznacza także wyrażenie zaczynające się od imiesłowu POJAWIAJĄCE SIĘ (te opisy, które pojawiały się w polemice...). Zwróćmy uwagę, że obie przydawki są dość rozbudowane. W takich okolicznościach zalecałbym wydzielenie wyrażenia imiesłowowego obustronnie przecinkami. Gdyby je pominąć, całość stałaby się mniej komunikatywna.
Zazwyczaj trudno odróżnić w takich okolicznościach wyznaczanie zakresu przez przydawkę od stricte dopowiedzenia.
Piotr Zbróg, IFP UJK