Jeszcze o podmiocie szeregowym
18 stycznia 2014Panie Profesorze, czy poprawne są zdania: "Niestety, partia ani SB nie dawały mu spokoju" oraz "Tym się ani Czesi, ani Unia nie przejmowali"?
Dziękuję za odpowiedź.
Odpowiedź PJ:
Obydwa przykłady można uznać za poprawne i akceptowalne. W takich zdaniach jak pierwsze mnogie orzeczenie jest często wariantywne z orzeczeniem w liczbie pojedynczej. Sprzyja temu spójnik ani. W drugim zdaniu wątpliwości niektórych wzbudzi zapewne mnogi czasownik w rodzaju męskoosobowym, stojący bezpośrednio przy rzeczowniku w liczbie pojedynczej i to nieosobowym. To daje w efekcie pewien dysonans składniowy (potocznie mówiąc: zgrzyt). W sumie jednak, jeśli orzeczenie jest mnogie, należy użyć właśnie takiej formy rodzajowej. Wcale jednak nie zdziwiłoby mnie, podobnie jak dużą część użytkowników polszczyzny, zdanie:Tym się ani Czesi, ani Unia nie przejmowała. Z moich badań wynika, że to także częsty wariant. Na marginesie – zdania z podmiotem szeregowym są niezwykle kłopotliwe, a wybór formy orzeczenia zależy od wielu czynników. Na szczęście w codziennych tekstach większość z nich nie wzbudza negatywnych reakcji i jest akceptowana przez Polaków.
Piotr Zbróg, IFP UJK