Pisownia wyrażeń typu “długodziałające nawozy “, “nawóz szybkodziałający”, “nawóz wolnodziałający”
30 maja 2016Dzień dobry. Mam pytanie dotyczące pisowni wyrażeń typu "długodziałające nawozy ", "nawóz szybkodziałający", "nawóz wolnodziałający". Opracowania zalecają pisownię rozdzielną:
http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dlugo-dzialajace-i-krotko-dzialajace;5515.html
Łączna jest dopuszczalna, gdy "wyrażenia wskazujące na trwałą, a nie doraźną właściwość obiektu". Moje pytanie dotyczy tego, czy szybko/wolnodziałający w wypadku np. nawozu to jego trwała czy doraźna cecha? W Internecie można się spotkać z różną pisownią (np. http://www.grower-solutions.pl/nawozy-szkolkarskie/16-multigro-18-6-184-25kg-otoczkowany-nawoz-wolnodzialajacy.html, http://www.farma-malecki.pl/index.php?p1283,multicote-4m-15-7-15-2-25kg-haifa-otoczkowany-nawoz-wolnodzialajacy-coated-slow-acting-fertilizer mają pisownię łączną, ale jeszcze więcej przykładów można znaleźć na pisownię rozłączną, więc to o niczym nie świadczy. Ale w czasopismach naukowych, które przeszły przez etap redakcji językowej, z reguły mamy pisownię rozłącznę.
Moim zdaniem, jeżeli jak w tym fragmencie:
"azot (podstawowy składnik decydujący o wzroście) w dwóch formach, a mianowicie wolnodziałającej (wiązanej w glebie) oraz szybkodziałającej (słabiej wiązanej w glebie)" (za: http://www.fungichem.pl/azofoska-granulowana-3-kg.html)
wolnodziałający ma znaczenie 'nawóz z azotem wiązanym w glebie', a szybkodziałający 'nawóz z azotem słabo wiązanym w glebie', można chyba mówić o scaleniu się składników wyrażenia i nowym terminie, a nie tylko o wyrażeniu przysłówek+imiesłów.
Jakie jest stanowisko Poradni w tej sprawie?
Pozdrawiam, Michał Łuczyński
Odpowiedź:
Można bez problemu uzasadnić pisownię łączną tego typu wyrazów. Są one silniej zespolone, niż przykłady z Poradni PWN, to w zasadzie cechy tych nawozów. Jednak należy zauważyć, że można by też bronić pisowni rozdzielnej. Decyduje tu zwyczaj, przemawiający raczej za pisownią łączną. Wahania jednak istnieją, a jednoznacznego rozwiązania raczej się nie da sformułować. Więcej tego typu przykładów znajduje się na stronie naszej poradni:
https://ifp.ujk.edu.pl/index.php/poradnia-jezykowa/14-poradnia-jezykowa/931-zimnotloczony-czy-zimno-tloczony
https://ifp.ujk.edu.pl/index.php/poradnia-jezykowa/14-poradnia-jezykowa/839-deska-wolno-opadajaca-czy-wolnoopadajaca
Z wyrazami poważania
Piotr Zbróg, IFP UJK